1. مقدمه

سپسیس نوزادی یک وضعیت جدی است که در آن عوامل بیماری‌زا به جریان خون نفوذ کرده، تکثیر می‌شوند و سمومی تولید می‌کنند که اثرات مضری بر سلامت نوزادان دارد . این بیماری بر اساس زمان شروع به دو نوع تقسیم می‌شود: سپسیس زودرس که در 72 ساعت اول پس از تولد رخ می‌دهد و سپسیس دیررس که پس از 72 ساعتگی شروع می‌شود . سپسیس نوزادی همچنان یک بار قابل توجه بر مراقبت‌های بهداشتی است، به ویژه در نوزادان با وزن بسیار کم هنگام تولد (کمتر از 1500 گرم) . اگرچه پیشگیری آنتی‌بیوتیکی در حین زایمان، بروز عفونت استرپتوکوک گروه B زودرس را به طور چشمگیری کاهش داده است، اما همچنان یکی از علل اصلی سپسیس نوزادی باقی مانده است . از آنجایی که علائم و نشانه‌های سپسیس نوزادی غیراختصاصی هستند، تشخیص زودهنگام و درمان سریع همچنان یک چالش است . این مقاله به بررسی نوآوری‌های اخیر در تشخیص و درمان سپسیس نوزادی با تمرکز بر منابع آمریکایی می‌پردازد.

2. چالش‌های تشخیص زودهنگام سپسیس نوزادی

تشخیص سپسیس نوزادی به دلیل وجود شرایط غیرعفونی متعدد که علائمی شبیه به سپسیس دارند، به ویژه در نوزادان نارس، پیچیده است . نوزادان ممکن است علائم ظریفی داشته باشند و شرایط غیرعفونی مانند تروما، استرس و آسفیکسی نیز می‌توانند نتایج پاتوفیزیولوژیکی مشابهی ایجاد کنند . آزمایش‌های آزمایشگاهی نیز ارزش محدودی دارند و تفسیر آن‌ها به دلیل حساسیت پایین و تغییرات در محدوده نرمال در دوره نوزادی دشوار است . علاوه بر این، عدم توافق در تعاریف سپسیس نیز تشخیص را دشوار کرده است . در کشورهای با درآمد کم، اغلب از معیارهای بالینی برای تشخیص سپسیس نوزادی استفاده می‌شود که به دلیل مشابهت علائم با سایر شرایط مانند نارس بودن، هیپوترمی و آسفیکسی، تشخیص را کمتر اختصاصی می‌کند .

3. نوآوری‌ها در تشخیص سپسیس نوزادی

با وجود محدودیت‌های روش‌های تشخیصی سنتی، تحقیقات مداوم منجر به توسعه رویکردهای نوآورانه برای تشخیص زودهنگام و دقیق‌تر سپسیس نوزادی شده است.

3.1. بیومارکرها

بیومارکرها نقش مهمی در تشخیص و مدیریت سپسیس نوزادی ایفا می‌کنند . اگرچه بسیاری از بیومارکرهای مورد مطالعه غیراختصاصی هستند، اما می‌توانند اطلاعات ارزشمندی را در کنار یافته‌های بالینی ارائه دهند.

• پروتئین واکنش‌گر C (CRP): یک پروتئین فاز حاد است که به طور گسترده برای تشخیص سپسیس دیررس نوزادی (LONS) و نظارت بر درمان استفاده می‌شود . با این حال، CRP یک بیومارکر دیرهنگام است و ممکن است در مراحل اولیه عفونت افزایش نیابد .
• پروکلسی‌تونین (PCT): یکی دیگر از پروتئین‌های فاز حاد است که حساسیت و ویژگی بالاتری نسبت به CRP برای تشخیص سپسیس نوزادی نشان داده است .
• اینترلوکین-6 (IL-6): یک سیتوکین پیش‌التهابی است که به عنوان یک شاخص اولیه قابل اعتماد برای سپسیس زودرس (EOS) و LONS شناخته شده است .
• آمیلوئید سرم A (SAA): در مقایسه با CRP و IL-6، SAA حساسیت بالاتری در 24 ساعت اول برای شناسایی LONS نشان داده است .
• پروتئین متصل‌شونده به لیپوپلی‌ساکارید (LBP): یک مولکول تشخیص الگو است که در مراحل اولیه عفونت افزایش می‌یابد و در تشخیص EOS حساسیت و ارزش پیش‌بینی‌کننده منفی بالاتری نسبت به CRP و PCT دارد .
• متابولومیکس: یک روش تحلیلی جدید است که متابولیت‌های یک ارگانیسم را در یک نمونه بیولوژیکی شناسایی می‌کند و می‌تواند به کشف بیومارکرهای تشخیصی/پیش‌آگهی جدید برای سپسیس نوزادی کمک کند . مطالعات نشان داده‌اند که تغییرات در فسفولیپیدها و ال-کارنیتین ممکن است به تشخیص زودهنگام سپسیس کمک کند .
• بیوسنسورهای الکتروشیمیایی: مطالعات اخیر از توسعه بیوسنسورهای الکتروشیمیایی برای تشخیص سپسیس نوزادی با استفاده از نانومواد مختلف خبر داده‌اند .
• CRP بزاقی: تحقیقات نشان داده است که CRP بزاقی می‌تواند به عنوان یک بیومارکر جایگزین برای CRP سرم در تشخیص سپسیس نوزادی با همبستگی مثبت متوسط بین سطوح بزاقی و سرمی استفاده شود .

3.2. روش‌های مولکولی

تکنیک‌های مبتنی بر کشت سنتی برای تشخیص سپسیس نوزادی محدودیت‌هایی دارند، از جمله زمان طولانی برای دریافت نتایج. روش‌های غیرمبتنی بر کشت، از جمله روش‌های مولکولی، می‌توانند بر برخی از این محدودیت‌ها غلبه کنند .

• واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR): می‌تواند برای شناسایی سریع DNA باکتریایی و قارچی در نمونه‌های خون استفاده شود . PCR می‌تواند حساسیت و ویژگی بالایی در تشخیص سپسیس نوزادی داشته باشد و امکان تشخیص عوامل بیماری‌زا را در عرض چند ساعت فراهم کند .
• هیبریداسیون فلورسنت درجا با зонدهای اسید نوکلئیک پپتیدی (PNA-FISH): می‌تواند به سرعت میکروارگانیسم‌ها را از کشت‌های خون مثبت شناسایی کند .
• QuickFISH: یک روش سریع FISH است که می‌تواند نتایج را در کمتر از 30 دقیقه ارائه دهد .
• طیف‌سنجی جرمی یونیزاسیون لیزری با کمک ماتریس-زمان پرواز (MALDI-TOF): می‌تواند به سرعت باکتری‌ها، قارچ‌ها و مخمرها را از کشت‌های خون مثبت شناسایی کند .
• Gene Xpert MRSA/SA: می‌تواند استافیلوکوکوس اورئوس و مقاومت به متی‌سیلین (mecA) را در کمتر از یک ساعت شناسایی کند .
• Verigene: مجموعه‌ای از آزمایش‌های مبتنی بر DNA است که می‌تواند چندین عامل بیماری‌زا و ژن‌های مقاومت به آنتی‌بیوتیک را به طور همزمان شناسایی کند .
• FilmArray: یک آزمایش PCR چندگانه است که می‌تواند طیف وسیعی از عوامل بیماری‌زا، از جمله باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها، و همچنین ژن‌های مقاومت به آنتی‌بیوتیک را در حدود یک ساعت شناسایی کند .
• SeptiFast و SepsiTest: آزمایش‌های PCR تجاری هستند که می‌توانند چندین عامل بیماری‌زا را مستقیماً از نمونه‌های خون شناسایی کنند، اما حساسیت آن‌ها ممکن است متفاوت باشد .
• T2 MR Candida: یک آزمایش مبتنی بر تشدید مغناطیسی است که می‌تواند گونه‌های کاندیدا را مستقیماً از خون در عرض چند ساعت شناسایی کند .

3.3. تصویربرداری

مطالعات تصویربرداری معمولاً در ارزیابی سپسیس نوزادی نقش محدودی دارند، اما ممکن است در موارد خاص مفید باشند .

• رادیوگرافی قفسه سینه: ممکن است برای ارزیابی درگیری ریوی در نوزادان با علائم تنفسی انجام شود .
• توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) سر: ممکن است در موارد مننژیت پیچیده برای مستندسازی هیدروسفالی انسدادی، محل انسداد و بروز انفارکتوس یا آبسه بزرگ مورد نیاز باشد .
• سونوگرافی سر: ممکن است در نوزادان مبتلا به مننژیت شواهدی از ونتریکولیت، اکوژنیسیته غیرطبیعی پارانشیم، مایع خارج سلولی و تغییرات مزمن را نشان دهد .

4. پروتکل‌های درمانی فعلی برای سپسیس نوزادی در ایالات متحده

رویکرد درمانی برای سپسیس نوزادی معمولاً شامل شروع زودهنگام و تهاجمی آنتی‌بیوتیک‌ها به دلیل سرکوب نسبی سیستم ایمنی نوزاد است .

• درمان آنتی‌بیوتیکی تجربی: در ایالات متحده و کانادا، رویکرد فعلی برای درمان سپسیس زودرس نوزادی شامل تجویز ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌های آمینوگلیکوزید و پنی‌سیلین با طیف وسیع به صورت داخل وریدی (IV) است . این رژیم پوشش برای ارگانیسم‌های گرم مثبت، به ویژه استرپتوکوک گروه B (GBS)، و باکتری‌های گرم منفی، مانند اشریشیا کلی را فراهم می‌کند . آنتی‌بیوتیک‌های خاص مورد استفاده بر اساس سابقه مادر و روندهای غالب کلونیزاسیون ارگانیسم و حساسیت آنتی‌بیوتیکی در بیمارستان‌های فردی انتخاب می‌شوند . برای سپسیس دیررس، پوشش برای پاتوژن‌های بیمارستانی مانند استافیلوکوکوس کوآگولاز منفی، استافیلوکوکوس اورئوس و گونه‌های سودوموناس باید ارائه شود و معمولاً با ترکیبی از ونکومایسین و یک آمینوگلیکوزید شروع می‌شود .
• درمان آنتی‌بیوتیکی هدفمند: پس از شناسایی عامل بیماری‌زا از طریق کشت خون یا سایر مایعات استریل، درمان آنتی‌بیوتیکی باید با یک داروی هدفمندتر تنظیم شود . مدت زمان درمان به نوع ارگانیسم، محل عفونت و پاسخ نوزاد به درمان بستگی دارد .
• درمان حمایتی: نوزاد مبتلا به سپسیس ممکن است به درمان با هدف رفع اثرات سیستمیک شدید بیماری نیاز داشته باشد. در مرحله حاد بیماری تا زمان تثبیت وضعیت نوزاد، ممکن است به حمایت قلبی ریوی و تغذیه داخل وریدی (IV) نیاز باشد . نظارت بر فشار خون، علائم حیاتی، هماتوکریت، تعداد پلاکت‌ها و پروفایل انعقادی حیاتی است . در صورت وجود آبسه، ممکن است تخلیه جراحی ضروری باشد .
• درمان قفل آنتی‌بیوتیکی: در موارد عفونت‌های جریان خون مرتبط با کاتتر، ممکن است از درمان قفل آنتی‌بیوتیکی (ALT) برای حفظ کاتتر و از بین بردن عفونت استفاده شود . این روش شامل تجویز موضعی غلظت بالایی از آنتی‌بیوتیک‌ها در لومن کاتتر است .

5. نوآوری‌ها در درمان سپسیس نوزادی

علاوه بر درمان آنتی‌بیوتیکی، تحقیقات در حال بررسی رویکردهای نوآورانه دیگری برای بهبود نتایج در نوزادان مبتلا به سپسیس است.

• ایمونومدولاتورها: عوامل ایمونومدولاتوری مختلف، مانند ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIg) و فاکتور محرک کلنی گرانولوسیت (G-CSF)، به عنوان درمان‌های کمکی در نوزادان سپتیک مورد بررسی قرار گرفته‌اند . با این حال، هیچ یک از آن‌ها به طور قطعی مرگ و میر ناشی از سپسیس را کاهش نداده‌اند .
• انتقال خون: انتقال خون تعویضی برای نوزادان به شدت بیمار، به ویژه کسانی که دچار افت فشار خون و اسیدوز متابولیک هستند، استفاده شده است . ارزش ادعایی آن‌ها افزایش سطح ایمونوگلوبولین‌های در گردش، کاهش اندوتوکسین در گردش، افزایش سطح هموگلوبین و بهبود پرفیوژن است .
• واکسیناسیون: واکسیناسیون زودهنگام یا قرار گرفتن در معرض محدود اجزای باکتریایی غیرعفونی ممکن است پاسخ ایمنی نوزاد را تقویت کرده و اثر محافظتی در برابر سایر پاتوژن‌ها ایجاد کند .

6. دستورالعمل‌ها و توصیه‌های سازمان‌های پیشرو

سازمان‌های پیشرو مانند آکادمی اطفال آمریکا (AAP) دستورالعمل‌هایی را برای ارزیابی و مدیریت نوزادان در معرض خطر عفونت باکتریایی زودرس ارائه کرده‌اند . این دستورالعمل‌ها رویکردهای مختلفی را برای ارزیابی خطر، از جمله الگوریتم‌های طبقه‌بندی، ارزیابی چند متغیره خطر با استفاده از ماشین حساب سپسیس نوزادی، و ارزیابی مبتنی بر وضعیت بالینی نوزاد با استفاده از مشاهدات سریال، توصیه می‌کنند . هدف این دستورالعمل‌ها شناسایی دقیق نوزادان آلوده و به حداقل رساندن استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در نوزادان غیرآلوده است .

7. نقش تست‌های تشخیصی سریع و تحقیقات آینده

تست‌های تشخیصی سریع برای سپسیس نوزادی می‌توانند ارزش اجتماعی زیادی با نجات جان نوزادان، کاهش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی و حفظ اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها داشته باشند . در حال حاضر، تست استاندارد طلایی، یعنی کشت، 48-72 ساعت طول می‌کشد و پزشکان را به ارزیابی بالینی متکی می‌کند که می‌تواند منجر به تشخیص دیرهنگام یا از دست رفته و همچنین تجویز غیرضروری آنتی‌بیوتیک‌ها شود . تلاش‌های تحقیقاتی در حال انجام برای توسعه تست‌های تشخیصی سریع در محل مراقبت (POCT) هستند که می‌توانند عوامل بیماری‌زا و مقاومت دارویی را مستقیماً از خون در عرض چند ساعت شناسایی کنند . سازمان‌هایی مانند CARB-X در حال تأمین مالی شرکت‌هایی هستند که در حال توسعه چنین فناوری‌هایی هستند . یک تست تریاژ سریع برای “رد کردن یا تأیید” سپسیس می‌تواند به ویژه در بیمارستان‌های سطح منطقه و بالاتر مفید باشد .

8. نتیجه‌گیری

سپسیس نوزادی همچنان یک چالش مهم در مراقبت‌های بهداشتی است. نوآوری‌ها در تشخیص، از جمله بیومارکرهای جدید و روش‌های مولکولی سریع، نویدبخش بهبود تشخیص زودهنگام و دقیق‌تر هستند. درمان همچنان عمدتاً مبتنی بر آنتی‌بیوتیک‌ها است، اما تحقیقات در حال بررسی رویکردهای کمکی برای بهبود نتایج هستند. توسعه و اجرای تست‌های تشخیصی سریع می‌تواند به طور قابل توجهی مدیریت سپسیس نوزادی را متحول کند و منجر به بهبود بقا و کاهش استفاده غیرضروری از آنتی‌بیوتیک‌ها شود. ادامه تحقیقات و همکاری بین محققان، پزشکان و صنعت برای پیشبرد تشخیص و درمان این بیماری تهدیدکننده زندگی ضروری است.

Works cited

1. Progress in Diagnosis and Treatment of Neonatal Sepsis: A Review Article – PMC

, 2. Special Issue “Recent Advances in Neonatal Sepsis” – PMC

, 3. Diagnosis and Management of Neonatal Bacterial Sepsis: Current Challenges and Future Perspectives – PubMed Central

, 4. Diagnosis of Neonatal Sepsis: The Role of Inflammatory … – Frontiers

, 5. Challenges in the diagnosis and management of neonatal sepsis – ResearchGate

• رشد نوزاد
• زردی
• افزایش ایمنی کودکان
• عوارض طولانی مدت مخملک
• رژیم غذایی مناسب شیرخوار حساس به پروتئین گاوی