آسم در کودکان: تعریف، تشخیص، و تفاوت آن با برونشیولیت
آسم یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن تنفسی در کودکان است که به دلیل التهاب مزمن راه‌های هوایی، انقباض عضلات اطراف برونش‌ها و تولید مخاط اضافی رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند علائمی مانند سرفه، تنگی نفس، خس‌خس و احساس سنگینی در قفسه سینه ایجاد کند.
در این مقاله، به تعریف آسم در کودکان، ویژگی‌های آن، و تفاوت‌های کلیدی آن با برونشیولیت پرداخته‌ایم.
تعریف آسم در کودکان
آسم در کودکان نوعی بیماری التهابی مزمن راه‌های هوایی است که در پاسخ به محرک‌ها باعث:
تنگ شدن مسیرهای تنفسی (برونکواسپاسم)
التهاب و تورم دیواره‌های برونش‌ها
تولید بیش‌ازحد مخاط
این موارد منجر به کاهش جریان هوا در ریه‌ها و بروز علائم تنفسی می‌شود.
ویژگی‌های اصلی آسم در کودکان
- تکرارشونده و متغیر بودن علائم: علائم می‌توانند در طول زمان کاهش یا افزایش یابند.
- واکنش به محرک‌ها: مانند آلرژن‌ها (گردوغبار، گرده گل)، ورزش، سرماخوردگی، یا دود سیگار.
- بهبودپذیری با داروهای ضدالتهابی: علائم معمولاً به درمان با برونکودیلاتورها و کورتیکواستروئیدهای استنشاقی پاسخ می‌دهند.
برونشیولیت: تعریف و ویژگی‌ها
برونشیولیت یک عفونت حاد ویروسی است که عمدتاً در کودکان زیر 2 سال رخ می‌دهد و باعث التهاب و انسداد در برونشیول‌ها (کوچک‌ترین شاخه‌های مسیر تنفسی) می‌شود. شایع‌ترین عامل آن ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV) است.
ویژگی‌های اصلی برونشیولیت
- علائم اولیه شبیه سرماخوردگی: شامل آبریزش بینی، تب خفیف، و سرفه.
- تنگی نفس و خس‌خس: که معمولاً در روزهای دوم تا چهارم بیماری تشدید می‌شود.
- سن کم: بیشتر در کودکان زیر 2 سال و به‌ویژه زیر 1 سال شایع است.
- ویروسی بودن: به طور معمول خودبه‌خود در طی 1-2 هفته بهبود می‌یابد.
تفاوت‌های کلیدی آسم و برونشیولیت
تشخیص آسم در کودکان
تشخیص آسم در کودکان، به‌ویژه در کودکان زیر 5 سال، چالش‌برانگیز است زیرا علائم آن ممکن است با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شود.
روش‌های تشخیصی:
- شرح حال دقیق: شامل سابقه خانوادگی آسم یا آلرژی، محرک‌ها و تعداد دفعات خس‌خس.
- آزمایش اسپیرومتری: برای کودکان بالای 5 سال برای اندازه‌گیری عملکرد ریه.
- پاسخ به درمان: اگر علائم با داروهای برونکودیلاتور بهبود یابد، احتمال آسم بالا می‌رود.
درمان آسم در کودکان
- کنترل طولانی‌مدت:
کورتیکواستروئیدهای استنشاقی: مانند بودزوناید یا فلوتیکازون برای کاهش التهاب مزمن.
داروهای تعدیل‌کننده لکوترین: مانند مونته‌لوکاست.
- درمان حملات حاد:
برونکودیلاتورهای سریع‌الاثر: مانند سالبوتامول (آلبوترول) برای کاهش سریع تنگی نفس.
- اجتناب از محرک‌ها:
دوری از دود سیگار، حیوانات خانگی، گردوغبار، و آلرژن‌های محیطی.
- آموزش والدین:
استفاده صحیح از اسپری‌ها و دستگاه‌های استنشاقی.
تشخیص علائم هشداردهنده حمله آسم.
درمان برونشیولیت
- حمایتی: شامل تأمین اکسیژن در صورت نیاز، حفظ آب‌رسانی، و کنترل تب.
- عدم استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها: چون بیماری ویروسی است.
- در موارد شدید: بستری و استفاده از اکسیژن‌درمانی یا دستگاه‌های کمک‌تنفسی ممکن است لازم باشد.
جمع‌بندی
آسم و برونشیولیت دو بیماری متفاوت هستند که هر دو می‌توانند خس‌خس و تنگی نفس ایجاد کنند، اما تفاوت‌های اساسی در علت، سن شایع و درمان دارند. تشخیص صحیح و به‌موقع توسط پزشک متخصص بسیار حیاتی است. والدین نیز باید با علائم هر دو بیماری و روش‌های مدیریت آنها آشنا باشند.
منابع
- Global Initiative for Asthma (GINA). Asthma Management Guidelines.
- American Academy of Pediatrics. Bronchiolitis: Clinical Practice Guidelines.
- World Health Organization. Chronic Respiratory Diseases in Children.
